Өчигдрөөс илүү маргаашийг
бүтээхийн төлөө

С.Цэрэндулам

МХБ-ийн арилжааны дүн гурван их наяд төгрөгт хүрчээ 

МХБ-ийн арилжааны дүн 2015 онд 354.4 тэрбум төгрөгт хүрсэн нь үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн 25 жилийн хугацаан дахь хамгийн өндөр үзүүлэлт болж байв. Тэгвэл 2021 онд 1.4 их наяд төгрөгийн үнэ бүхий үнэт цаас борлуулж, түүхэн үзүүлэлтээ шинэчилж байжээ. Энэ талаар МХБ-ийн Маркетинг, олон нийттэй харилцах албанаас “Биржийн арилжааны дүн гурван их наяд төгрөгөөс давсан нь түүхэн дээд үзүүлэлт боллоо. Үүнд энэ жил томоохон таван банкны хувьцаа болон 13 шинэ бүтээгдэхүүн арилжиж эхэлсэн нь нөлөөлсөн. Түүнчлэн гурван их наяд төгрөгийн хоёр их наяд буюу 60 гаруй хувийг нь уул уурхайн бүтээгдэхүүн болох нүүрс, төмрийн хүдрийн борлуулалтаас олсон” гэлээ. 
2023-09-21

Ураны төслөөс удахгүй ашиг хүртэх үү

Шинжээчдийн таамаглалаар ирэх 10-20 жилд дэлхийн эрчим хүчний хэрэглээ жил бүр дунджаар гурван хувиар өсөх бөгөөд эрэлтийг хангахад цөмийн станц чухал нөлөөтэйг онцолж байна. Манай улсын хувьд ч эрчим хүчний хэрэглээ байнга өсөн нэмэгдсээр байгаа бөгөөд түүний дутагдал, агаарын бохирдол зэрэг томоохон бэрхшээлтэй тулгарч буй. Үүнийг шийдвэрлэх нэг гарц нь уран олборлож цаашлаад ашиглан эрчим хүч үйлдвэрлэж болох тухай 2009 онд бодлогын баримт бичиг, хуульд тусгаж өгсөн. Энэ талаар “Мон-Атом” компанийн гүйцэтгэх захирал Д.Далайжаргал “Бид нүүрснээс эрчим хүч үйлдвэрлэдэг. Гэтэл 2030-2040 онд дэлхий даяар нүүрсний хэрэглээг халахаар ярьж байна.
2023-09-19

Алтанбулагийн боомтын дэд бүтцийг удахгүй шинэчилж дуусна гэв 

Боомтуудын өрсөлдөх чадвар, нэвтрэх урсгалыг сайжруулж, хилийн ойролцоо эдийн засгийн чөлөөт бүс байгуулах зорилгоор 2020 оны долдугаар сард эхлүүлсэн эхний багц ажил болох Алтанбулагийн боомтын барилга байгууламж, дэд бүтцийн өргөтгөл, шинэчлэлийн ажлыг энэ сарын 20-нд дуусгаж, авто замуудыг нь ирэх сарын 1-нд ашиглалтад оруулах аж. Зорчигчийн шалган нэвтрүүлэх барилга, байгууламж болон бусад дэд бүтцийн ажлыг 2024 оны гуравдугаар сараас ашиглах боломжтойг Боомтын сэргэлтийн үндэсний хорооноос мэдээллээ. Ингэснээр Алтанбулагийн боомтын зам талбай хоёр, өдөрт нэвтрүүлэх тээврийн хэрэгслийн тоо дөрөв дахин өсөх гэнэ. 
2023-09-18

Татварын орлого 13.7 их наяд төгрөгт хүрчээ 

Манай улсын нийгэм, эдийн засгийн энэ оны эхний найм болон наймдугаар сарын голлох үзүүлэлтийг Үндэсний статистикийн хорооноос өнгөрсөн баасан гарагт танилцууллаа. Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 1-8 дугаар сард урьдчилсан гүйцэтгэлээр 18.7 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх жилийн мөн үеийнхээс 52.8 хувиар өсжээ. Үүнд уул уурхайн бүтээгдэхүүний олборлолт 63.4, боловсруулах үйлдвэрлэл 32.8 хувиар нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлсөн аж. Боловсруулах үйлдвэрлэлд самнасан ноолуур, ус, ундаа болон цэвэр спирт, шингэн сүү, янжуур тамхи, цемент, махан бүтээгдэхүүн, ноолууран болон сүлжмэл эдлэл багтсан бөгөөд эдгээрийн биет хэмжээ хоёр хувиас 3.5 дахин өссөн аж. Харин катодын зэс, гурил, цагаан архи, нүүрсэн буюу шахмал түлш, шохойн үйлдвэрлэл 0.9-26.6 хувиар буурчээ. 
2023-09-18

 Бодлогын хүүг 13 хувьд хэвээр үлдээлээ

 Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хороо бодлогын хүүг 13 хувьд хэвээр хадгалах шийдвэр гаргаснаа өнгөрсөн баасан гарагт мэдээллээ. Геополитикийн зөрчилдөөн даамжрах, дэлхий нийтэд тохиож буй цаг агаарын эрс тэс үзэгдлүүд олон улсын эдийн засагт сөргөөр нөлөөлж болзошгүй, гадаад, дотоодын тодорхой бус нөхцөл байдал үүсэх магадлал, инфляцын зорилтот түвшинд хүрэх явц удааширч байгаа зэргийг харгалзан дээрх шийдвэрийг гаргасан гэв. Ингэснээр инфляцыг дунд хугацаанд зорилтот түвшинд “барих”, макро эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангах боломж бүрдэх аж.
2023-09-18

Хохирлоос сэргийлэхийн тулд судлах, эрсдэлийг тооцох шаардлагатай 

Харин барилгын ерөнхий зураг, төлөвлөгөөнд хагас зоорийн давхар нь үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалттай гэсэн тэмдэглэгээ л бий” хэмээн ярив. Үүнээс гадна автомашин нь усанд автан, багагүй хэмжээний төлбөр төлж засуулсан иргэдийн нэг, Баянзүрх дүүргийн 27 дугаар хорооны оршин суугч Ч.Амарбаяр “Автомашин руу ус орж, цахилгаан эд анги нь гэмтсэний улмаас хоёр сая төгрөгөөр засуулсан. Машины будаг халцарч, толь хагарч, шил арчигч зэрэг нь эвдэрснийг үнэлгээний компаниар тогтоолгон, даатгалын компанидаа мэдүүлсэн. Гэтэл даатгалын компанид автомашины иж бүрэн даатгал хийлгээгүй тул нөхөн төлбөр олгож чадахгүй гэсэн” хэмээв.
2023-09-13

Бяслагийн хэрэглээ их ч дотоодын нийлүүлэлт хангалтгүй байна 

...Мөн дотоодын үйлдвэрүүдэд сүүгээ борлуулсан тохиолдолд литр тутамд нь 500 төгрөг олгодог болсноос бидэнд сүү нийлүүлэх малчид ч цөөрсөн. Ер нь бяслаг хийхэд үйлдвэрлэхээс гадна хадгалах, тээвэрлэх, борлуулахад анхаарах, мөн өндөр технологи нэвтрүүлэх шаардлагатай санагдсан. Үгүй бол уламжлалт бяслагнаас амт, чанарын хувьд ялгарахгүй болдгоос иргэд сонирхохгүй юм билээ... 
2023-09-11

 40.9 сая тонн нүүрс нийлүүлжээ 

Харин импортод зарцуулсан хөрөнгийн 21.1 хувиар нь нефтийн бүтээгдэхүүн, 14.1-ээр нь ачааны болон суудлын автомашин, тоног төхөөрөмж, эд анги, 2.1-ээр нь эрчим хүч худалдан авчээ. Тайлант хугацаанд импортын гурил, улаан буудай, тахиа, гахайны махны нийлүүлэлт 10-2200 дахин өссөн бол элсэн чихэр, өндөг, өтгөрүүлсэн болон хуурай сүү, ургамлын тосны худалдан авалт 0.4-34 хувиар буурчээ. Ташрамд дурдахад, эл хугацаанд Монгол 74 оронд бараа, түүхий эд экспортолж, 151 улсаас гарал үүсэлтэй бүтээгдэхүүн импортолсныг Гаалийн ерөнхий газрын тайланд дурдсан байна. 
2023-09-11

“Драгон” төвийн түрээслэгчид ЗТХ-ийн сайдыг АТГ-т шалгуулах хүсэлт гаргав

Харин ЗТХ-ийн сайд “Салбарын сайдын хувьд зам тээврийн салбар, тэр дундаа төмөр зам, авто тээвэртэй холбоотой олон жил бугшсан хулгай луйврын асуудалтай тууштай тэмцэж байна. Зорчигч үйлчилгээний төвийг албаны эрх мэдэл, давуу байдлаа ашиглан нүүлгэн шилжүүлсэн мэтээр гүжирдэж буй нь ор үндэслэлгүй. АТҮТ-ийн гаргасан шийдвэрт би нөлөөлөөгүй, АТГ-т шалгуулахад бэлэн” гэлээ. 
2023-09-06

Ипотекийн зээлийн хөтөлбөрийг саадгүй үргэлжлүүлэх шийдэл алга

Орон сууцын нийлүүлэлт ийм өндөр байгаа тул зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлж чадвал гэр хорооллынхныг орон сууцжуулах, улмаар яндангийн тоог цөөлж, агаарын бохирдлыг бууруулах нэг хөшүүрэг болно гэсэн үг. Гэтэл орон сууцын үнэ өссөөр, зээлийн хүртээмж муу, санхүүжилт саатсан зэрэг нь эрэлт, нийлүүлэлтийн “уулзварыг” зөрүүлж иргэдийн байранд орох боломжийг улам багасгасаар байна. Энэ талаар Чингэлтэй дүүргийн иргэн М.Хас-Очир “Баянгол дүүргийн 16 дугаар хороонд 55 ам метр, хуучны орон сууцыг 160 сая төгрөгөөр худалдан авахаар борлуулагчтай нь тохирч, ипотекийн зээлийн хүсэлтээ “Голомт” банканд өгөөд зургаан сар өнгөрлөө.
2023-09-06

Шивээхүрэн-Сэхээ боомтоор нэвтрүүлэх нүүрсний хэмжээг өсгөнө гэв 

Мөн төмөр замын холболтын Хятадын талын 3.75 км замын ажлыг шуурхайлуулахыг хүссэн байна. Урд хөршийн зүгээс дээрх боомтоор тээвэрлэх нүүрсний хэмжээг нэмэгдүүлж, эхний ээлжид жилд 20, улмаар 40 сая тоннд хүргэх ажлыг үе шаттай урагшлуулах, төмөр замын зураг төслийг гаргасан учраас ажлын төлөвлөгөөгөө удахгүй мэдээлнэ гэжээ. 
2023-08-29

Агаарын бохирдлыг шийдэх боломжоо алдсаар байх уу

Улаанбаатар нь дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэл, эрчим хүч, цахилгааны эх үүсвэрийнхээ дийлэнхийг нүүрснээс хангадаг тул ялангуяа өвлийн улиралд агаарын бохирдлын хэмжээгээр олон улсад дээгүүрт жагсдаг. Хатуу түлшний хэрэглээг халах, үгүй ядаж бууруулах, агаарын бохирдлыг багасгахын тулд олон төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлж, үлэмж хөрөнгө зарцуулсан ч үр дүнд хүрэлгүй өдий хүрлээ. Тэгвэл нүүрсний давхаргын метан хийгээрэрчим хүч, дулаан үйлдвэрлэх төдийгүй ахуйн хэрэгцээнд ашиглах боломж бий. Нүүрсний нөөц арвинтай бүсэд давхаргын метан хий ихээр үүсдэг бөгөөд нүүрсийголборлох явцад ямар нэгэн хэмжээгээр дэгдэн хүлэмжийн хий ялгаруулдаг аж. Нөгөөтээгүүр, түлш, эрчим хүчний үнэт түүхий эд үргүй хаягдаж буй юм. 
2023-08-25

Ам.долларын ханш 3480 төгрөгтэй тэнцлээ

Монголбанкнаас зарласан ханшаар өчигдөр “ногоон” 3473.75 төгрөгтэй тэнцсэн нь сүүлийн гурван долоо хоногт 20, жилд 340 орчим төгрөгөөр чангарсан дүн юм. Ташрамд дурдахад, манай улсын гадаад валютын нөөц өнгөрсөн сарын байдлаар 3.82 тэрбум ам.долларт хүрсэн нь 2022 оны мөн үеийнхээс 32.9 хувиар өссөн гэсэнүг. Гадаад валютын өчигдрийн ээлжит дуудлага худалдаагаар Төвбанк95.4 сая ам.долларыг 3474 төгрөгөөр нийлүүлжээ. 
2023-08-23

Түрээсийн төлбөр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс 50 хувиар өндөр байна 

Тодруулбал, 1.5-7.5 сая төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж байна. Сард дөрвөн саяас дээш төгрөгөөр түрээслүүлэх орон сууцыг голдуу гадаадын иргэнд хөлслүүлэх ба шинээр баригдсан, бүрэн тавилгатай, ашиглалтын зардал багтсан хэмээн эзэд нь тайлбарлав. Тэгэхээр нэг өрөө хамгийн хямд орон сууцын түрээсийн төлбөр сарын 800 000 төгрөг байгаа нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс бараг 50 хувиар өндөр дүн юм. Түүнчлэн 3-4 өрөө орон сууцыг сард 5.5 саяар хөлслөн суухад хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 10 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх төлбөр төлнө гэсэн үг. 
2023-08-22

8000 автомашины дугаарын дэвсгэр өнгийг өөрчлөх нь

Тэдгээрээс 8000 автомашины улсын дугаарын дэвсгэр өнгийг өөрчлөхөөр болжээ. Энэ нь төрийн байгууллагын тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг илрүүлэх, хувьдаа ашиглахгүй байх, ард иргэдийн оролцоотой хяналт бий болгох, авто замын түгжрэлийг тодорхой хэмжээнд бууруулах ач холбогдолтой гэнэ. Төрийн өмчит автомашины улсын дугаарын дэвсгэр өнгийг хар хөх, тоо болон үсэг, хүрээг нь цагаан болгох аж. 
2023-08-21

Цөцгийн тосны үнэ хоёр жилд 80 хувиар өсөв

Энэ нь 2022 оны наймдугаар сарын хоёрдугаар долоо хоногийнхоос 1000, 2021 оны мөн үеийнхээс 3000 төгрөг буюу 80 орчим хувиар өссөн дүн болохыг дээрх газрын тайлангаас харж болох юм. Түүнчлэн кг цөцгийн тос уржигдрын байдлаар хүнсний захуудад 40 000-58 000 төгрөгийн үнэтэй байсан нь жилд бараг дөрөв дахин нэмэгдсэн дүн гэдгийг зарим иргэн хэлэв. 
2023-08-17

Эрүүл бүс байгуулж, экспортоо өсгөж чадахгүй нь

Үүний хүрээнд ямар ажил хийж буйг МЭЕГ-аас лавлахад “Мэргэжилтнүүд одоогоор баруун аймгуудад ажиллаж байна. Малын өвчлөлгүй эрүүл бүсийг аль аймгийн ямар сумуудыг хамруулж бий болгох талаар судалж байгаа. Ер нь эрүүл бүс байгуулахад цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө их шаардагдана. Манайх шиг бэлчээрийн аж ахуй хөгжсөн, өргөн уудам газар нутагтай улсад эрүүл бүс бий болгон, байнгын хяналтад оруулахад бэрхшээл ихтэй” гэснээс өөр зүйл хэлсэнгүй.
2023-08-16

Түрээслээд өмчлөх орон сууцын квотод хамруулна хэмээн залилжээ

Нийслэлийн Прокурорын газраас бусдын эд хөрөнгийг шилжүүлэн авахаар хүч хэрэглэх, заналхийлэх гэмт хэргийг зохион байгуулалттай бүлэглэн үйлдсэн 16 хүнд холбогдох хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 20.3-1-ийн зохион байгуулалттай гэмт бүлэг байгуулах, түүнд элсэх болон 20.16-2.1 дэх хэсгийн олон нийтийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулах зэрэг заалтаар яллах дүгнэлт үйлдсэнийг УЕПГ-аас мөн мэдээлэв. Өнгөрсөн долоо хоногт тус газраас хэрэг бүртгэлтийн 31 142, мөрдөн байцаалтын 2267 хэрэгт хяналт тавьж ажиллажээ.
2023-08-15

Н.АЛТАНЗУЛ: Улсын хэмжээнд сэтгэцийн 150 эмч ажиллаж буй нь маш бага тоо

Тархины бүтэц, үйл ажиллагаа, сэтгэцийн өвчин эмгэг үүсэх шалтгааныг тархи судлалаар судалж, тогтоодог. Тархийг судалснаар эсийн түвшинд ямар урвал, хэрхэн явагдан, өвчин эмгэг үүсгэж буйг мэддэг учраас тархи судлалын шинжлэх ухааны олон улсын чиг хандлагыг ойлгох, нэвтрүүлэх, туршлага хуримтлуулахаар дээрх арга хэмжээнд оролцдог. Тархи судлал бол салбар дундын шинжлэх ухаан. Үүний ололт амжилт нь техник, технологийн хөгжил, сэтгэцийн болон бие физиологийн эрүүл мэнд, сэтгэл судлал зэрэг бүх салбарт хамааралтай. 
2023-08-14

 Ашиг харж рапс тарих нь алсдаа уршигтай

Нөгөөтээгүүр, улаан буудайгаа борлуулах гэж гурилын үйлдвэрүүдэд шилүүлж, ялгуулна. Мөнгөө авахаар 10-аас дөрөвдүгээр сар хүртэл буюу бараг хагас жил хүлээх нь бий. Гэтэл шар рапсыг хятадууд ямар ч төвөг чирэгдэлгүй, тонныг нь улаан буудайнаас хоёр дахин үнэтэй худалдан авдаг. Тариаланчид бид зээлээс зээлийн хооронд үйл ажиллагаа явуулдаг учраас хэн, хамгийн ашигтай нөхцөлөөр бүтээгдэхүүн худалдан авна, түүнд хандахгүй яах вэ” гэсэн юм. Зөвхөн эдийн засгийн эргэлтийг нь тооцон рапс тарихыг илүүд үзэж буй ч урт хугацаанд хөрс, ус, байгаль орчинд ямар нөлөөтэйг нь судалсан, эсэхийг дээрх тариаланчаас лавлахад “Манайх рапсыг өнжиж тариалдаг. Хөрсөнд сөрөг нөлөө үзүүлэх, эсэх талаар судалсан зүйлгүй” гэсэн юм. 
2023-08-11