Хиймэл оюуныг “дөнгөлөх” хууль хэрэгтэй байна
“Замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчсөн” гэх мессеж өдөрт хэдэн арваараа ирж “айлгах” болов. Цагдаагийн дохиураар, дүрмийн дагуу замын хөдөлгөөнд оролцсон атал “Гэрэл дохио”, “Зогс шугам” зөрчсөн гэх зэргээр алдаа гаргаагүй ч хиймэл оюун “муу” дүн тавьж, олон нийтийг бухимдуулж байна. Энэ ямар учиртай юм бэ, ингэж дасгасаар нэг л өдөр ихээхэн хэмжээний торгууль ногдуулах вий гэх эргэлзээ, түгшүүр олны дунд үүсчихлээ. Дэлхий нийт тэр чигтээ хиймэл оюунаар залуурдуулж буй технологийн энэ эрин үетэй манай улс ч хөл нийлүүлэх нь зүйн хэрэг. Гэвч хиймэл оюуныг “дөнгөлөх” хууль, эрх зүйн орчныг бүрдүүлээгүй байж салбар бүрд ингэж хүч түрэмгийлэн нэвтрүүлж байгаа нь хүний эрхийн зөрчил үүсгэж болзошгүйг хуульчид анхааруулах болов.
2025-06-17
Сайдын ажлын тайлан уу, салбарын стратегийн төлөвлөгөө юү
Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын сайд Ч.Номин аялал жуулчлалын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүнээр ажилласан жил орчмын хугацаандаа багийнхантайгаа нэгэн томоохон ажлын ард гарснаа бахархалтай гэгч нь зарлаад байна. Тэр нь манай улсын “Аялал жуулчлалын дунд хугацааны стратеги”.
2025-06-16
Г.Занданшатарын “амаргүй үе” эхлэв
Шинэ Ерөнхий сайдын Засгийн газраа байгуулах төлөвлөгөө санасан шиг нь хурдан байсангүй. Өнгөрсөн пүрэв гарагт УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар түүнийг Ерөнхий сайдаар томилох, эсэхийг 10 гаруй цаг хэлэлцсэн. Энэ үеэр гишүүдийн асуултад хариулсан байдлаас нь дараагийн Засгийн газрын ерөнхий дүр зураг тодорхой болсон билээ. Яамдын тоог цөөлөхгүй, нэрийг нь өөрчлөхгүй. Гэхдээ яамгүй сайд нарын орон тоог цомхотгох нь. Шинэ хүмүүсийг томилж, тэднийг “дадлагажуулах”-д хугацаа алдах учраас хуучин сайд нарыг нь улираах байр суурьтай байгаа аж.
2025-06-16
Байгаль хамгаалагчид болон баялаг олборлогчдын “тулаан”
Хадан уулсын бэлд сүүдэрлэн хэвтэх янгир, шөнө дөлөөр хулжин өнгөрөх мануул, цэлийсэн шаргал талын эзэн нь гэдгээ тунхаглах мэт амгалан гэгч нь нүүдэллэх аргаль угалз, тэх, нөмрөг тас, мэдэхгүй хүн бол бариад авчихмаар эрээн алаг могой, гүрвэл Их нартын байгалийн нөөц газарт бий. Хаашаа л харна янз бүрийн хэлбэртэй сүрлэг хадан уулс, цайран цэлэлзэх тал нутаг тэнд л байх аж. Үнэхээр ч говийнхон уужуу гэдэг нь үүнтэй л холбоотой гэмээр. Хотын бидэн шиг хаашаа л харна барилга, байгууламж бус, хараа алдрам уудам талын улс уужуу тайван байхгүй гээд яах вэ.
2025-06-13
Түгжрэлийг “шийдэх” түгжил шийдвэр
Нийслэлийн ИТХ-аас 2025 оны хотын төсвийг батлахдаа Авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын хувь хэмжээ, мөн авто зам ашигласны төлбөрийн хэмжээг шинэчлэн батлах тухай тогтоолын төслөө хамтад нь чимээгүйхэн зүтгүүлж, санасандаа хүрсэн. Зургаан сарын өмнө хөшигний ард чухам юу болсныг нийслэлчүүд дөнгөж одоо л мэдэж байна. “Эрийн сайндаа” гэдэг шиг хотын машинд ногдуулах татварын нэмэгдлийг цуцлах өргөдөлд 33 мянган иргэн гарын үсэг зурснаар УИХ-аас өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард ажлын хэсэг гаргасны ачаар шүү дээ.
2025-06-12
Төсөв нь хоёр дахин тэлж, 18.5 тэрбумд хүрсэн “Саран хөхөө” театрын барилгын зураг гологдсон уу
18.5 тэрбум төгрөг. Энэ мөнгөөр 50-60 айлыг 70-80 ам метр талбайтай буюу дундаж хэмжээтэй орон сууцад оруулах боломжтой. Байрны үнийг зах зээлийн дунджаас арай дээгүүр ханшаар бодоход нэг өрхөд 300-370 сая төгрөг ногдох тооцоо гарч байна. Мөн үүгээр 3-4 цэцэрлэг, эсвэл 1-2 бүрэн дунд сургуулийн барилга барьж болно. Тусламж, үйлчилгээний тоног төхөөрөмжөөр бүрэн хангаг дсан, жишиг эмнэлэгаймгийн төвд нэгийг байгуулах ч боломжтой. Асфальтан хучилттай нэг км авто замыг 600-800 сая төгрөгөөр тавьдаг гэж тооцвол хатуу хучилттай 20-30 км зам барихад хангалттай хүрэлцэнэ. Хагас сая төгрөгөөр багцаалбал энэ нь 37 мянган ахмадын нэг сарын, 3000 хүний жилийн тэтгэвэртэй дүйнэ. Сарын гурван сая төгрөгийн орлоготой 500 хүн нэг жилийн турш тасралтгүй хөдөлмөрлөж байж үүнийг олно.
2025-06-10
Шинэ Ерөнхий сайдад дайх үг
Монгол Улсын 35 дахь Ерөнхий сайдын суудлын төлөөх марафон МАН-д өрнөж байна. Өмнөх нь огцорч амжаагүй байхаас эхэлсэн эл сунгаанд 10 гаруй хүн эчнээ өрсөлдөж буй юм. УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан, гишүүн Г.Тэмүүлэн, С.Амарсайхан, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Учрал, Сангийн сайд Б.Жавхлан, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр, Батлан хамгаалахын сайд С.Бямбацогт болон Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Г.Занданшатар, МАН-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Я.Содбаатар, тус намын Удирдах зөвлөлийн гишүүн Ч.Хүрэлбаатар, хотын дарга Х.Нямбаатар нарын нэр энэ өдрүүдэд хэвлэл, нийгмийн сүлжээгээр тодорлоо.
2025-06-09
АА хэмээх “дарга ангийнхан” төсөв цөлмөж байна
Хоёр жилийн өмнө 20-иод хүнтэй байсан Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн ажлын албаны орон тоо гэнэт 5.5 дахин нэмэгдэж, өдгөө 109 болтлоо данхайсныг УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдааны үеэр дэлгэж, хурцаар шүүмжлэв. Монгол Улс 500 гаруй шүүгчтэй. Гэтэл ШЕЗ-ийн ажлын алба нь шүүгчдээсээ дутахгүй шахам олон орон тоотой байж болохгүй гэсэн гишүүдийн шүүмжлэл, шаардлагын хариуд Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дарга Н.Мөнгөнцэцэг “Тамгын газрын орон тоог өмнө нь батлахдаа ажлын албаны бүтцийг 159 болгон нэм¬сэн юм билээ. Гэхдээ одоо ажлын албанд 109 хүн ажиллаж байгаа. Та бүгдийн хэлж байгаа шиг арай ч 200 хүрчхээгүй байна” гэж “түлээрэв”. Н.Мөнгөнцэцэгийн хувьд 2021 онд Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүнээр Н.Баасанжав, Д.Зүмбэрэллхам, Р.Онончимэг, Н.Отгончимэг нарын хамт томилогдсон нэгэн.
2025-06-05
Жижиг намуудад тулгарсан сорилт
Намууд дүрэм, хөтөлбөр, дотоод зохион байгуулалтаа энэ онд багтаан Улс төрийн намын тухай шинэчлэн найруулж баталсан хуульд нийцүүлж өөрчлөх үүрэг хүлээгээд буй. Уг хуулийг 2023 оны долоодугаар сард батлахдаа 2024 оны хоёрдугаар сарын дотор намуудад “хөдөлгөөн” хийх үүрэг өгсөн ч дээрх байдлаар сунгасан билээ. Улс төрийн элдэв эрх ашиггүй, албан тушаал хуваалцдаггүй жижиг намуудын хувьд хуулиа мөрдөж, өөрчлөлт хийхэд асуудалгүй. Тиймээс он гарснаас эхлэн хуульд нийцүүлсэн өөрчлөлтөө бүртгүүлэхээр Дээд шүүхэд хандаж буй юм. Гэвч “Хуулийн шаардлага хангаагүй, зөрчлөө арилгаагүй” гэдэг шалтгаанаар байн байн бүдэрсээр, буцаагдсаар байгаа аж. Цагаан дээр хараар бичсэн шаардлагуудыг биелүүлээд хүсэлт, материалаа явуулж “чадахгүй” байгааг нь гайхмаар. Улс төрийн намуудыг удирдаж буй хүмүүс нь ийм хайнга юм уу, эсвэл Дээд шүүхэд өөр шалтгаан байна уу.
2025-06-03
Сэлбийг сэргээх төсөл ширгээх аюул дагуулж мэдэх нь
Баянгол дүүргийн III хорооны нутаг, “Parko riviera” хотхоны оршин суугч Н.Батсуурь нийслэлийн удирдлагууд Сэлбэ, Дунд голыг сүйдлэх ажлуудыг санаатай, зохион байгуулалттайгаар хийж байж болзошгүй хэмээн хардаж буйгаа хэллээ. Тэрбээр “Нийслэлчүүд Сэлбэ, Дунд голоо бүрмөсөн алдахад ойртжээ. Эрэг дагуу нь амьдардаг иргэд Дунд гол сүүлийн жилүүдэд танигдахын аргагүй болтлоо доройтож, сүйдсэнийг дэргэдүүр нь алхахдаа, цонхоо нээхдээ өдөр бүр харж, харамсан халаглаж байгаа гэдэгт огтхон ч эргэлздэггүй. Надад ийм зовнил, халаглал байнга төрдөг. Хотын төв хэсэгт байшин, барилга барих газар чөлөөлөхийн тулд голуудыг санаатайгаар сүйдэлж байна уу даа гэж хардах болсон.
2025-06-03
Илүүдэл жинтэй “арми” айсуй
Тарган мал тал бүрийн ашигтай, тарган хүн тал бүрийн өвчтэй гэж монголчууд эртнээс хэлэлцэж, үр хүүхдэдээ захиж ирсэн билээ. Бидний үед тарган хүн байгаагүй гэж ахмадууд ярихыг нэг биш удаа сонссон биз ээ. Одоогийнх шиг хоол хүнс элбэг дэлбэг байгаагүй, хүссэнээ идэх боломжгүй цаг үе таргалалт хэмээх тахлаас ангид байхад хамгийн их нөлөө үзүүлжээ. Гэвч нөгөө талдаа монголчууд шим тэжээлийн дуталд өртсөн хэвээрээ байна.
2025-05-30
Иргэдийн санал, эрх ашгийг үнэгүйдүүлсэн “D-Parliament”
Эрх баригчид, улс төрчид “Бодлого, шийдвэр гаргах түвшинд иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлнэ”, “Ард түмнийхээ засаглах эрхийг хангана”, “Хууль тогтоох үйл ажиллагааг олон нийтэд нээлттэй болгож, оролцоог нь сайжруулна” гэж хамгийн их ярьдаг. Гэвч бодит байдалд хэлж ярьсныхаа эсрэг ажиллах, хэрэгжүүлэх болмогц хөшүүн хойрго хандах тохиолдол бишгүй. Өмнөх парламентын үед буюу 2022 онд УИХын Тамгын газраас санаачлан нээсэн “D-Parliament” цахим систем үүний тод жишээ болж байна. Тухайн үеийн УИХ-ын дарга Г.Занданшатар уг платформыг хэрхэн сурталчилж, чихэр шиг зүйлс ярьж байсныг уншигчдын зарим нь мартаагүй болов уу.
2025-05-30
Иргэд Л.Оюун-Эрдэнийг дэмжихгүй байгаа гэдэг нь худлаа шүү
Орлогоо нотол гэх шаардлагаас эхэлсэн “Огцрох амархан” жагсаалын үр дүнд Ерөнхий сайд, цаашлаад хамтарсан засгийн хувь заяа дээсэн дөрөөн дээр ирээд байгаа билээ. Сийх салхины чимээнд хоосон лонх хамгийн их дуу гаргадаг учраас Ерөнхий сайдыг дэмжигсдийн дуу хоолой төдийлөн тод сонсогдохгүй байгаа энэ цаг үед түүнийг дэмжих шалт¬гааныг сийрүүлэн бичих нь зүйтэй биз ээ.
2025-05-29
Ёс зүйгүй инфлүүнсерүүдийг “хазаарлаж”, хариуцлагажуулъя
Монголд ёс суртахууны манлайлал үзүүлдэг нөлөөлөгч (influencer) бараг байхгүй. Мөнгөний төлөө нүдээ ухаад өгөхөд ч бэлэн, сошиал танил бол өчнөөн бий. Хэдэн малынхаа буянд гэдэг шиг өөрсдөд нь итгэж, дэмждэг дагагчдынхаа хүчинд голоо зогоодог мөртөө тэдэндээ эр бяраа үзүүлэхийг нь яана. Дагагчдаа тэнэг мангараар нь дуудах энүүхэнд. Дэмжихгүй бол дагахаа болиод зайлчих л гэдэг “ёс зүйтэй”, хэрүүлч, тархи угаасан нөхдөөр нийгмийн сүлжээ дүүрсэн нь үнэн шүү дээ.
2025-05-29
Нөхөн сонгууль намуудын эрх мэдэлд нөлөөлөх үү
Бид дөрвөн жилд нэг удаа УИХ-ын болон орон нутгийн сонгууль зо¬хион байгуулдаг. Ерөнхийлөгчийн сонгууль парламентынхаас нэг жилийн дараа болдог байв. Харин Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтийн дагуу Төрийн тэргүүнийг нэг удаа, зургаан жилээр сонгодог болоод буй. Тиймээс 2027 он хүртэл энэ төрлийн дуулиан, сунгаанаас холуур явна гэж үзэж байлаа. Тэгвэл бид л анзаардаггүй болохоос аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн ИТХ-ын нөхөн сонгууль жил бүр тодорхой газруудад болсоор байдаг юм. ИТХ-ын шат шатны төлөө¬лөгчид олноороо солигддог, “ороо, гараа” их байдаг аж. Ялангуяа сумдад ийм хөдөлгөөн цөөнгүй. Тиймээс СЕХ-ноос жил бүр орон нутгийн нөхөн сонгуулийг нэгтгэн явуулдаг юм билээ. Улмаар ирэх сарын 22-нд орон нутгийн зарим иргэн дахин санал өгөх гэж байна.
2025-05-29
Хөсөр хаягдсан сонгогчийн эрх
Иргэн бүрийн сонгох, сонгогдох эрхийг Иргэний болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын пактын 25 дугаар зүйлд баталгаажуулсан. Тухайн орны Үндсэн хууль, төрийн тогтолцооноос үл хамаарч ард иргэд нь сонгох, сонгогдох эрхээ үр нөлөөтэй эдлэх боломжийг хангахад зайлшгүй хууль зүйн болон бусад арга хэмжээг төрийн зүгээс авч хэрэгжүүлэх үүрэг хүлээдэг. “Нэг хүн нэг саналын эрхтэй байх зарчим нь улс бүрийн сонгуулийн тогтолцоонд туссан байх ба нэг сонгогчийн санал нөгөө сонгогчийн саналтай хувь тэнцүү байна. Сонгуулийн тойрогт хамаарах хилийн цэсийг тогтоох болон санал хуваарилахдаа тойрогт ногдох мандатын тоог гажуудуулахыг хориглоно” хэмээн НҮБ-ын Хүний эрхийн хорооны ерөнхий зөвлөмжид заасан байдаг.
2025-05-28
