Өчигдрөөс илүү маргаашийг
бүтээхийн төлөө

Ч.Болортуяа

Нийт нутгийн 20 гаруй хувьд бэлчээрийн ургамал цухуйгаагүй

Өвөл зуд болж, хавар нь хавсарга салхитай байгаа энэ үед бэлчээрийн ургамал нийт нутгийн 20 гаруй хувьд нь цухуйгаагүй байгааг Ус, цаг уур, орчны судалгаа мэдээллийн хүрээлэнгээс мэдээлэв. Архангай, Дундговь, Улаанбаатар, Говьсүмбэрийн нийт, Увс, Говь-Алтай, Завхан, Өвөрхангайн ихэнх, Баян-Өлгий, Ховд, Баянхонгор, Орхон, Төв, Өмнөговь, Дорноговь, Сүхбаатарын зарим сумын нутгаар муу буюу ургамал цухуйсан боловч мал идэх боломжгүй байгаа аж. Дорнодын нийт, Хөвсгөл, Хэнтий, Дархан-Уулын ихэнх, Булган, Сэлэнгэ, Төв, Өмнөговийн цөөн сумын нутгаар бэлчээрийн ургамал хэвийн, бусад нутгаар дунд зэргийн хэмжээнд ургажээ
11 цаг 4 мин

 Эмнэлэг, ЭМДЕГ-ын зөрчилдөөн иргэдийг хохироох вий

Эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс заслыг төдөн хүнд л хий гэж тоо зааж болохгүй. Энэ эмчилгээ шаардлагатай хүн олон бий. Гэтэл элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслын тоог гэрээнд зааснаас илүү гаргавал даатгалаас санхүүжүүлэхгүй гээд журам гарчихсан. Үйлчлүүлэгчдийн тоог төсвөөр барьж, хориод байвал тусламж шаардлагатай хүмүүст эмчилгээ хийх боломжгүй болно.
12 цаг 4 мин

Хуулиуд нийгмийн амьдралыг зохицуулж чадахгүй байна гэв

Монголын хуульчдын холбооноос зохион байгуулдаг хуульчдын форум өчигдөр боллоо. Тав дахь жилдээ зохион байгуулж буй уг форумын үеэр хуульчид “Шигдэх үү, шинэчлэх үү” уриан доор “Үндэсний эрх зүйн тогтолцооны асуудал, шинэчлэл” сэдвийн хүрээнд захиргаа, иргэн, эрүүгийн эрх зүй дэх асуудлаар хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн юм. Олон улсын байгууллагын хийсэн судалгаагаар Монгол Улс сүүлийн таван жилд авлигын үзүүлэлтээр 180 орноос 121 дүгээрт орж, 15, ардчиллын үзүүлэлтээр 179 орноос 81-т бичигдэж 24, хүний эрхийн үзүүлэлтээр 142 улсаас 64-т эрэмбэлэгдэж, 16 байраар тус тус ухарсан
2024-04-19

Охид давуу эрхгүй

Хүү “Ёо ёо, болиоч” гэтэл дахиад хэд хэд цохиод авах юм. Би ч тэсэлгүй “Болиоч чи” гэтэл “Тоглож байна шүү дээ, балай юм уу” гээд муухай хараад өөдөөс хэдэрлээд байсан. Охид арай л дээрэнгүй байна. Тэдний хүмүүжилд анхаарах хэрэгтэй” гэж нэгэн ээж цахим орчинд бичсэн байв. Энэ мэдээллийн доор “Манай хүү ангийнхаа охидод зодуулдаг, хөвгүүд ч гэсэн хүний эрхэм нандин үр. Хайрлаж, энхрийлж өсгөдөг юм. Охид архи ууж, тамхи татаж, танхайрах, хараалын үг урсгах зэргээр зүй зохисгүй авирлах боллоо. Манай зээ хүүгийн толгой руу ангийнх нь нэг охин байнга цохидог гэсэн” гэх мэт сэтгэгдэл хөвөрч байлаа.
2024-04-16

Баруун болон хангайн бүсэд хүүхдүүдийн сурч боловсрох эрх зөрчигдөж байна

Завхан аймагт барилгын ажлыг эхлүүлэхэд бэлэн болоод байна. Мөн гэр бүлийн хүчирхийллээс хамгаалах төвийг зарим аймагт байгуулах шаардлагатай. Түүнчлэн боловсролын чанар, хүртээмжийг дээшлүүлэх арга хэмжээ авч байна. Тухайлбал, Говь-Алтай аймаг гэхэд сурагчдын ЭЕШ-ын дүнгээр 2020 онд 20 дугаарт жагссан. Тодорхой арга хэмжээ авснаар үр дүн гарч байгаа. Баруун аймгуудад хүүхдүүд сургууль завсардах, хөдөлмөрлөх эрхтэй холбоотой гомдол, зөрчил цөөнгүй ирдэг. Тухайлбал, Баян-Өлгий аймагт сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүдийн 70 хувь нь цэцэрлэгт хамрагддаг. Үлдсэн 30 хувийнх нь сурч боловсрох эрх зөрчигдөж байгаа юм. Мөн зарим сумд эмийн сан байхгүйгээс иргэд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ авахдаа цаг алдаж байна” гэв.
2024-04-12

 Эмнэлэгт үзүүлэх цаг аваад очоогүй тохиолдолд 20.000 төгрөг төлнө

 Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн наймдугаар тогтоолыг шинэчилж, эмнэлэгт үзүүлэхээр цаг аваад очоогүй тохиолдолд тухайн иргэнд битүүмж үүсгэхээр болжээ. Энэ талаар ЭМДЕГ-ын Бодлого, төлөвлөлтийн газрын ахлах мэргэжилтэн Б.Янжиндолгороос тодруулахад “Битүүмж гэдэг нь тухайн иргэн эрүүл мэндийн байгууллагаас тусламж, үйлчилгээ авч байгаа мэдээллийг даатгалын газар болон бусад эмнэлэг рүү илгээж буй явдал. Битүүмж үүсгэх, цаг авах гэдэг тусдаа асуудал. Өөрөөр хэлбэл, эрүүл мэндийн байгууллагаас тусламж, үйлчилгээ авч буй нийт иргэний 40 хувь нь цагаасаа хоцордог, эсвэл огт ирдэггүй байна. Иргэдийг хариуцлагатай болгох, захиалсан цагтаа тусламжаа авахад анхаарал хандуулах хэрэгтэй талаар эрүүл мэндийн байгууллагууд манайд байнга санал, хүсэлт ирүүлдэг байсан.
2024-04-12

 Тэгш хамруулах нэрээр аутизмтай хүүхдүүдийг боловсролоос гадуур үлдээх вий

Тэгш хамруулан сургах боловсролын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай Засгийн газрын тогтоолд “Хөгжлийн бэрхшээлийн онцлогоос үл хамааран цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуульд тэгш хамруулах, эрүүл мэндийн шалтгаанаар танхимын сургалтад хамрагдах боломжгүй хүүхдэд тохирсон боловсролын хувилбарт болон явуулын багшийн үйлчилгээг бий болгох” гэж дурдсан байдаг. Хэдийгээр манай улс хүүхэд бүрийг боловсролд тэгш хамруулах зарчим баримталж буй ч учир дутагдалтай зүйл цөөнгүй. Ялангуяа аутизмын хүрээний эмгэгтэй хүүхдүүдэд боловсрол олгох асуудал хурцаар хөндөгдөж байна.
2024-04-11

Чандмань сумын сургуулийн дээврээс дусаал гоожиж, сургалт явуулахад хүндрэлтэй болов

Говь-Алтай аймгийн Чандмань сумын ерөнхий боловсролын сургуулийн өргөтгөлийн барилгын дээврээс дусаал гоожиж, сургалт явуулахад хүндрэлтэй нөхцөл үүсээд байна. 1970 онд барьсан уг сургуулийн барилга ашиглалтын шаардлага хангахгүй гэж мэргэжлийн байгууллагынхан дүгнэсэн ч анги танхим хүрэлцээгүй тул бага сургуулийн сурагчид нь хичээллэдэг байна
2024-04-10

Хичээлийн хэрэглэгдэхүүнийг бүртгэж, цахим сан үүсгэв

Манай улсад анх удаа ерөнхий боловсролын бүх сургуулийн хичээлийн биет болон цахим сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг бүртгэж, үндэсний мэдээллийн сан үүсгэсэн байна. БШУЯ, Боловсролын ерөнхий газрын захиалгаар боловсрол, технологийн инновацын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Ай Ти Ти Өү” ХХК-гийн энэхүү“Mlab” платформыг хөгжүүлжээ. Уг платформд өнгөрсөн оны хичээлийн жилийн турш ерөнхий боловсролын 699 сургуулийн 10 977 багш, 932 удирдлага бүртгэлээ оруулсан байна.
2024-04-09

Математикийн улсын олимпиадын аваргууд тодров

Тэднээс33 суpагч, гурван багш медальт байрт шалгаpчээ. Эцсийн шатны нийлбэр дүнгээр “Сант” сургуулийн сурагч Д.Энэрэлт, С.Манлай, нийслэлийн 11 дүгээр сургуулийн сурагч Х.Нурсолтан, Б.Бэлгүтэй, О.Тэнгис, “Эрхэмт эрдэм” сургуулийн сурагч Т.Билгүүнгэрэлт нар эх орноо төлөөлөн Олон улсын математикийн 65 дугаар олимпиадад оролцохоор шалгарсан байна. Олон улсын олимпиадыг ирэх долоодугаар сарын 11-22-ны өдөр Британийн Батт хотод зохион байгуулах аж. 
2024-04-08

Зургаан тэрбумаар сүндэрлэсэн “Бэрх” сургууль багшийн хомсдолд оржээ

Эзэнгүй шахуу болсон гэхэд хилсдэхгүй Бэрх тосгонд хэдэн жилийн өмнө байрны түрээс нэг сарын 50 000 төгрөг байсан бол эдүгээ 500 000-д хүрч, арав дахин нэмэгдсэн гэнэ. Ийм түрээс төлөөд засвар, үйлчилгээ муутай, хуучны байранд амьдрах сонирхолтой хүн хэр олон байх билээ. Энэ талаар тус сургуульд ажиллаж байсан нэгэн багш “Багш, ажилчдын амьдрах байр байхгүй. Орон сууцын нэг өрөөний сарын түрээс хэд дахин нэмэгдсэний дээр түрээслэгчийн ая талыг харж, хэзээ ч хөөгдөж мэдэх нөхцөлд амьдарна гэдэг амаргүй. Уг нь тухайн орон нутгийн болон сургуулийн удирдлага боловсон хүчнийхээ нийгмийн асуудалд анхаарч, түрээслэх байрыг нь жилийн гэрээ байгуулах зэргээр зохицуулж болох байсан.
2024-04-08

Түмэнцогт сум мөсөн зудтай байна

Тодруулбал, Баян-Өлгийн Сагсай, Увсын Баруунтуруун, Зүүнговь, Сагил, Түргэн, Давст, Малчин, Тэс, Наранбулаг, Завханы Их-Уул, Тосонцэнгэл, Баянхайрхан, Тэс, Сүхбаатарын Баруун-Урт, Хэнтийн Өмнөдэлгэр, Мөрөн, Дорнодын Баянтүмэн сум цагаан зудтай байна. Баян-Өлгийн Булган, Улаанхус, Увсын Хяргас, Завханы Цагаанчулуут, Цэцэн-Уул, Баянтэс, Алдархаан, Нөмрөг, Хөвсгөлийн Улаан-Уул, Цэцэрлэг, Төв аймгийн Эрдэнэ, Хэнтийн Галшар, Дорнодын Халхгол сумд цагаанаар зудархуу байгаа ажээ. Манай орны нийт нутгийн 30 гаруй хувь нь өдгөө цастай байгаа юм.
2024-04-04

Эрхтэн шилжүүлэн суулгуулах шаардлагатай хүний тоо 1000 давжээ

Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг (УНТЭ) Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төв, Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв, “Мөнхөд цохилох зүрх” ТББ хамтран “Донор танд баярлалаа” талархлын өдөрлөгийг анх удаа зохион байгууллаа. Тодруулбал, эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээний тусламжтайгаар амь аврагдсан иргэд, тэдний гэр бүлийнхэн нь эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд, донорууд, ар гэрийнхэнд талархал илэрхийлэн, эл өдрийг цаашид тогтмол тэмдэглэхээр болжээ. Манай улс 2018 онд Донорын тухай хуулийг шинэчлэн баталснаар амьгүй донор илрүүлэх тохиолдол нэмэгдсэн гэнэ.
2024-04-04

Арай ч дээ:  Технологийн алдаанаас болж Дархан-Уул чиглэлийнзам эвдэрсэн гэв

Мөн Төв аймгийн Баянчандмань сумын Замын цагдаагийн тасгийнхан эвдэрсэн замыг тойруулан тэмдэг, тэмдэглэгээ тавьж, зорчих хэсгийг аюулгүй болгожээ. Энэ талаар Зам, тээврийн хөгжлийн дэд сайд Л.Халтар “Ус зайлуулах хоолойн нэг талын хэсэг шар усны үерт автжээ. Гүүрний болон ус зайлуулах хоолойн хоёр талд суулт өгөх тохиолдол их байдаг. Нягтаршуулалт муу хийснээс буюу технологийн алдаа гаргаснаас зам цөмөрсөн гэж урьдчилсан байдлаар дүгнэж байгаа. Улсын комисс хүлээж аваагүй байхад аливаа эвдрэл, гэмтэл үүсвэл гүйцэтгэгч компани бүрэн хариуцах үүрэгтэй. Зам, тээврийн хөгжлийн төвийнхөн далангийн шорооноос нягтаршлын дээж авч шинжилнэ” гэв. 
2024-04-04

 Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эцэг, эхчүүд жагсаж, Ерөнхий сайдад шаардлага хүргүүлэв 

Хүнд хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эцэг, эхчүүд өчигдөр ХНХЯ-ны үүдэнд жагсаж, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ болон Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Х.Булгантуяа нарт шаардлага хүргүүллээ. Монгол Улсад хөгжлийн бэрхшээлтэй 11 300 орчим хүүхэд байна. Тэдний 50 орчим хувь нь хүнд хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй аж. Хүнд хэлбэрийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн нийгмийн хамгаалал, эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээг чанартай болгохыг жагсаалд оролцсон эцэг, эхчүүд хүсэж буйгаа уламжилсан.
2024-04-02

 Эмэгтэйчүүд үргэлж илүү их шүүмжлүүлсээр байх уу

“Өөх хайлна, батга арилна, булчин хөгжинө, биеийн жин хэвэндээ орно, сэтгэлээр унана, буцаж босно. Хүн бүр эцэг, эхээс заяасан бие, оюун санаа, сэтгэл зүрхээрээ хүсэл мөрөөдлийнхөө төлөө хөдөлмөрлөж, хичээж байгаа. Гаднын оронд гадаад үзэмжээр гоочлох, ялгаварлахыг бараг л тоохоо больж, ёс зүйн хэмжээнд авч үздэг болсон. Бүгдээрээ хэн хүнийг гадаад үзэмж, өмсөж зүүсэн, царай зүс, биеийн хэлбэр, хэмжээгээр нь ялгаварлахаа больё” хэмээн дуучин Ч.Мишээл цахим хуудсандаа бичсэн нь саяхан. Түүнийг сонсогчид нь “Таргалсан байна, бүдүүн болж” хэмээн шүүмжилж, цахим орчинд гадуурхсанаас үүдэн тэрбээр ийнхүү бичихэд хүрсэн юм.
2024-03-12

Хавдрын өвчлөл 96 хувиар нэмэгдэхэд бид бэлэн үү

Дөнгөж 30 настай, залуухан, сайхан бүсгүй хорт хавдар хэмээх аюулт өвчинтэй нүүр тулсан тухайгаа цахим орчинд хуваалцсан нь олон нийтэд нэгийг бодогдуулсан нь саяхан. Тэрбээр “Хүн эхлээд өөрийгөө л хайрлаарай, жаахан бааштай байхад гэмгүй юм байна. Эрт илрүүлэг, урьдчилан сэргийлэх үзлэгт жилд нэг удаа заавал хамрагдаарай” хэмээн чин сэтгэлээсээ захиж, анхааруулж хэлснийг энд дахин сануулахад илүүдэхгүй биз. “Тэрсхэн хоёр охиноо орхиод би яаж явах билээ, ядаж нэг жилийн өмнө мэдсэн бол ингэж хожуу шатандаа орохгүй ч байсан юм бил үү” хэмээн харамсал тээсэн түүний яриа олон хүнд ухаарал өгсөн болов уу.
2024-02-05

Амсхийх завгүй “ажилгүйчүүд”

Дөлгөөний ээж өглөө бүр 06.30 цагт сэрдэг. Тэрбээр долоон сартайгаас зургаан нас хүртэлх дөрвөн хүүхэдтэй. Хүүхдүүддээ унд цайг нь бэлдэж өгөхөөс түүний өглөө эхэлдэг. Долоон сартай охиноо хуурайлж, хөхүүлнэ. Энэ зуур ээжээсээ тусламж авч, нялх охиноо үлдээчхээд хоёр настнаа цэцэрлэгт нь хүргэхээр гардаг. Гэртээ ирэнгүүтээ зургаан настай хүүгээ уншуулж, бичүүлж, бодуулах зэргээр гэрийн даалгаврыг нь хийлгэнэ. Хажуугаар нь аутистик хүүгийнхээ идэх дуртай, өөрт нь тохирсон хоолыг хийж өгнө. Түүний дунд хүү Дөлгөөн өнгөрсөн онд аутизмын хүрээний эмгэгтэй гэж оношлогджээ
2024-01-25

Сонсголгүй иргэдийн “гүүр” дохионы хэл 

Хурууны үсгээр оноосон нэр буюу өөрийн болон албан байгууллага, хот, дүүрэг, улсын нэрийг үсэглэдэг байна. Мөн зарим дохиогүй үгийг үсэглэдэг аж. Сонсголтой хүн чихээрээ аливаа дуу чимээг сонсдог бол сонсголгүй хүн нүдээрээ буюу харах эрхтнийхээ тусламжтайгаар мэдээллийг хүлээж авдаг. Тэдний мэдээллийн гол гүүр, амьдралын хэрэгцээ шаардлага нь монгол дохионы хэл юм. Сурах, ажиллах, нийгмийн харилцаанд оролцох бүхий л боломжийг нь хангачихвал сонсголгүй иргэд ямар ч ажлыг гүйцэтгэх чадвартай бөгөөд тэр дундаа гарын ур дүйтэй байдаг. Дэлхийн өнцөг булан бүрт сонсголгүй монгол залуус амжилттай ажиллаж буй жишээ цөөнгүй. Ингэж амжилттай ажиллахад сонсголгүй хүнийг ажлын байрандаа дадлагажих хүртэл тэмдэглэл бичээч, хөтөч тайлбарлагч, дохионы хэлний хэлмэрчээр хангах хэрэгтэйг төрийн бус байгууллагынхан хэлсэн. Шинэ хамт олны дунд сонсголгүй хүн ганцаараа “идээшиж” чадахгүй байсаар шантардаг гэнэ.
2023-09-22

Амьдралаа мөрийд тавихад “араатан” болж хувирдаг 

Харин мөрийтэй тоглоомын газар байгуулсан, эсвэл ажиллуулсан тохиолдолд 27 сая хүртэлх төгрөгөөр торгохоос гадна 1-5 жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэхээр Эрүүгийн хуульд заажээ. Ингэж мөрийтэй тоглосон иргэн, олон нийтийн газар болон цахим орчинд зохион байгуулсан, ажиллуулсан газарт хуулийн хатуу арга хэмжээ авсаар атал яагаад энэ төрлийн гэмт хэрэг өсөөд байна вэ. Цахим орчинд мөрийтэй тоглоом тоглуулдаг залилан мэхлэгчдийн арга улам нарийсаад байна уу, эсвэл энэ төрлийн гэмт хэргийг илрүүлэх, таслан зогсоох сонирхол эрх мэдэлтнүүдэд алга уу. 
2023-07-06