Би ирлээ
Монголын сэтгүүл зүйн “Их хурд” буюу БАЛДОРЖ шагнал жил бүр шилдгүү¬ дээ тодруулдаг байсан 2008-2018 оны хоорон дахь 10 жил бол шинэ үеийн сэтгүүл зүйн хөгжил, шинэчлэл, өөрчлөлт, төлөвшилд томоохон түлхэц өгсөн үсрэнгүй дэвшлийн түүхэн мөчлөг байсныг салбарын мэргэжилтнүүд, судлаачид, багш нар, “гал тогооныхон” маань ил, далд ярьдаг, дурсдаг хэвээр. Монгол Улсад мэргэжлийн сэтгүүл зүйн бүтээлүүдийг дэмжин урамшуулах, сэтгүүл зүйн судлал, шүүмжийг хөгжүүлэх зорилгоор нэрт сэтгүүлч, зохиолч Цэрэндоржийн Балдоржийн дурсгалд зориулсан БАЛДОРЖ шагнал бий болгох санаачилгыг 2008 онд “Балдорж” сангийн удирдах зөвлөлөөс гаргаж, анхны жил зөвхөн сонины сэтгүүлчдийн дунд энэхүү шалгаруулалт явагдсан түүхтэй.
2025-11-19
Төрд барилга худалдаж авах тендер авлигын хэрэг өдүүлсэн нь
Хуучнаар Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам буюу өнөөгийн ГБХНХЯ-ны Төрийн захиргаа, удирдлагын газрын даргаар ажиллаж байсан Л.Батсайхан болон албан тушаалтан Э.Баасандорж, Баянзүрх дүүргийн Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний хэлтсийн эрх бүхий хүн болох Г.Атармаа нарт НПГ-аас Эрүүгийн хуулийн 22.4-1, 22.4-2 дахь хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс албаны чиг үүргээ хэрэгжүүлсний хариуд хясан боогдуулах аргаар үйлдсэн, эсхүл их хэмжээний хахууль авсан” гэх заалтын дагуу яллах дүгнэлт үйлдсэн юм.
2025-11-19
Монголын хатги бэтэгтэй сэтгүүл зүй
Монголын сэтгүүл зүй маш их бохирджээ. Яг үнэндээ бохирдсон гэхээсээ бузарт¬сан гэвэл илүү оновчтой баймаар ч, ийн хэлж үл зүрхлэв. Хэн нэгнээс айсандаа бус, өөрийн эрхгүй харамсан гутравч өмөөрөх сэтгэлийг бас яалтай билээ.
2025-11-19
Нүүрсээсээ салж чадахгүй юм бол ядаж үйлдвэр барья
Монгол Улс нүүрсний арвин нөөцтэй бөгөөд энэ нь уул уурхайн гаралтай экспортын бүтээгдэхүүний гол баялаг, эдийн засгийн хөшүүрэг гэдгийг хүн бүр мэддэг. Гэтэл монголчууд байгаа баялгаа зүй зохистой ашиглаж, үр шимийг нь төдийлөн хүртэж чаддаггүй. Боловсруулаад түлж ч хүчрэхгүй, угаарын хийд хордож, олноороо амиа алдсаар. Ямар сайндаа нүүрсний нөөцөөрөө тэргүүлдэг улс орны нэг байтлаа урд хөршөөсөө хагас коксон түлш худалдан авч, гал алдахгүй амь зуухдаа тулж байх вэ дээ. Өнгөрсөн тавдугаар сарын 16-нд Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хорооны дэргэдэх эрдэмтдийн зөвлөлийн шийдвэрээр Улаанбаатар хотод хагас коксон буюу хөх нүүрсээр хийсэн шахмал түлш хэрэглэх шийдвэр гаргасан юм.
2025-11-19
Гэр бүлийн эвлэрүүлэн зуучлалын 85-аас дээш хувь нь амжилтгүй болж байна
Эхнэр хүн салсны дараах амьдралаа хэдийн төлөвлөж, ойрын ирээдүйгээ толгойдоо зураглачихсан байдаг бол нөхрүүд салах өргөдөл хүлээж авсны дараа л гэнэт ухаан ордог гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, эрчүүд эхнэр нь өргөдөл өгөх мөчид л “Салах юм байна” гэж ойлгодог бол эмэгтэйчүүд сэтгэлээ цэгцэлчихсэн байдгийг шүүхийн эвлэрүүлэн зуучлагч онцолсон. Нэг ёсондоо эмэгтэй, эрэгтэй хүний сэтгэл зүйн онцлог гэр бүл салалтад ч өөр өөрөөр илэрдгийг үүнээс харж болно.
2025-11-18
Хөрөнгө хайсан хөрөнгийн зах зээл
Монголын хөрөнгийн биржийн зах зээлийн үнэлгээ 2024 оны эцсийн байдлаар 13, нийт арилжааны дүн 10.5 их наяд төгрөгт хүрчээ. Зөвхөн үнэт цаасны арилжаа гэхэд 1.5 их наяд төгрөг болсон нь жилийн хугацаанд хоёр, 2020 оныхтай харьцуулахад 24.2 дахин өссөн дүн юм. Хөрөнгийн зах зээл ийнхүү эрчимтэй тэлж буй нь санхүүгийн салбарын олон тулгуурыг бий болгон, хөрөнгө оруулагчдын тоог өсгөн, эдийн засагт эергээр нөлөөлж байна хэмээн ойлгогдоно. Гэтэл үнэн хэрэгтээ манай улсын санхүүгийн салбарын 90 хувийг банк эзэлж, нийт хадгаламжийн хэмжээ 30 их наяд төгрөгөөс давсан буюу хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээнээс бараг гурав дахин их хэвээр байна.
2025-11-18
Тэрбум тэрбумыг газарт “булсан” үйлдвэрлэл, технологийн паркууд
Татвар төлөгчдийн халааснаас суйлж, 30 орчим тэрбум төгрөгөөр “Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолбор” хэмээх цаасан дээрх төслийг “хэрэгжүүлж” тоглосон гашуун сургамж монголчуудад бий. 15 жилийн өмнөх явдал хэдий ч үйлдвэрлэл, технологийн парк (ҮТП)-уудын өнөөгийн нөхцөл байдал, дүр төрхөөс харахад энэ түүх давтахгүй гэх баталгаа алга.
2025-11-17
Төрд 22 их наяд төгрөгийн өр байтал нэмж үйлдвэр барих нь
Манай оронд 1990 оноос өмнө улсын үйлдвэрүүдэд хүмүүс “умалзтал” ажиллаж, арьс, шир, ноос, ноолуурыг өндөр түвшинд боловсруулж, тэдгээрээр хийсэн бүтээгдэхүүнээр бүгд хувцаслаж, импортын хамааралгүй амьдарч ирсэн хэмээн санагалзах хүн олон. 1990 он гарч өмч хувьчиллаа.
2025-11-14
Угаарын урхаг буюу хотжилтын шинэ өвчин
Монголд ядуурлаас үүдсэн гэхээсээ илүүтэй авлига, хээл хахуул, ханаж цадахаа мэдэхээ байсан сувдаг зан, шунахай сэдлээс улбаатай нэгэн шинэ төрлийн өвчин бий болсон нь угаарын хийн хордлого юм. Бид саяхныг хүртэл угаартах, түүнд хордож нас барах тухай ойлголтгүй л байлаа.
2025-11-14
Энэлэн шаналан
Японы шинэ Ерөнхий сайд хатагтай Санаэ Такаичи Умард Солонгосын удирдагч Ким Жөн Унтай уулзахад бэлэн байгаагаа мэдэгдээд байна. Японы хулгайлагдсан иргэдийн тухай асуудал дипломат харилцаагүй энэ хоёр улсын хооронд хурц асуудал болж байдаг юм. Японы 13 иргэнийг хулгайлснаа Пхеньян 2002 онд хүлээн зөвшөөрсөн. Тэдний тав нь эх орондоо эргэж ирсэн, бусдыг нь амь үрэгдсэн гэж зарлаад шарилыг нь илгээсэн ч тэд нь япон иргэдийнх мөн, эсэхийг тогтоож чадаагүй гэдэг.
2025-11-13
МАН-ын дараагийн даргаар Н.Учрал тодрох уу
МАН-ын үе үеийн дарга, ерөнхий нарийн бичгийн даргаас бүрдсэн Бодлогын зөвлөл нь уржигдар орой хуралдсан байна. Тэд Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Н.Учралыг намынхаа дараагийн даргад санал болгожээ.
2025-11-13
Дайнгүй улсын “дайчид” давуу эрх эдэлсээр байна
Жорж Оруэллийн алдарт “Амьтны ферм”-д амьтад өөрсдийг нь дарлан мөлжиж, амь залгуулах төдийхнөөр хүнд хүчир хөдөлмөрт нухлах эзнийхээ эсрэг бослого гаргаж буйгаар зохиол эхэлдэг. Үүний үр дүнд бүх амьтан тэгш эрхтэй, жаргалтай сайхан амьдрах мэт боловч өрнөл хэсэгт гахайнууд болон тэднийг дагалдагчид ноёлогч анги үүсгэн, илүү давуу эрх эдлэх замаар бусдыгаа дарангуйлан, эцэст нь нийтээрээ хөл, толгойгоо алдаж буйгаар зохиол төгсдөг.
2025-11-13
Улаан буудай, гурил үйлдвэрлэлийн салбар уналтад оржээ
Манай улс 2021 оны намар 30 жилийн түү¬ хэн дээд хэмжээ буюу 390 000 тонн улаан буудай хураан авч байв. Үүндээ ч “хөөрсөн” үү, эсвэл нөхцөл боломжоо зөв үнэлж, хөгжихөөр тэмүүлснийх үү, хүнс үйлдвэрлэгч, экспортлогч орон болно, экологийн цэвэр улаан буудай, гурил олон улсад нийлүүлж, үйлдвэрлэгч, тариаланчдын орлогыг үлэмж өсгөнө хэмээн мэдээлсэн.
2025-11-12
Ай Дарьганга нутаг минь
Монголын сэтгүүл зүйн “Их хурд” буюу БАЛДОРЖ шагнал жил бүр шилдгүүдээ тодруулдаг байсан 2008-2018 оны хоорон дахь 10 жил бол шинэ үеийн сэтгүүл зүйн хөгжил, шинэчлэл, өөрчлөлт, төлөвшилд томоохон түлхэц өгсөн үсрэнгүй дэвшлийн түүхэн мөчлөг байсныг салбарын мэргэжилтнүүд, судлаачид, багш нар, “гал тогооныхон” маань ил, далд ярьдаг, дурсдаг хэвээр. Монгол Улсад мэргэжлийн сэтгүүл зүйн бүтээлүүдийг дэмжин урамшуулах, сэтгүүл зүйн судлал, шүүмжийг хөгжүүлэх зорилгоор нэрт сэтгүүлч, зохиолч Цэрэндоржийн Балдоржийн дурсгалд зориулсан БАЛДОРЖ шагнал бий болгох санаачилгыг 2008 онд “Балдорж” сангийн удирдах зөвлөлөөс гаргаж, анхны жил зөвхөн сонины сэтгүүлчдийн дунд энэхүү шалгаруулалтыг явуулсан түүхтэй.
2025-11-12
Их, Бага Тэнгэрийн амны дунд барилга барьж буйг зогсоох шийдвэрийг ойшоосонгүй
Дэлхийн хамгийн анхны дархан цаазат Богд хан уулын хамгаалалтын бүс буюу Их, Бага тэнгэрийн амны дунд, Бөөгийн модтой энгэрийн ар хормойд М Ти Эс ХХК-ийнхан ямар ч зөвшөөрөлгүйгээр барилгын ажил явуулж, 4-5 давхар хоёр объект барьж эхэлснээс хойш багагүй хугацаа өнгөрлөө. Дархан цаазтай уулаас гадна төрийн тусгай хамгаалалттай бүсэд хамаарагдаж болохуйц энэ газарт дээрх компанийнхан дураараа барилга барьж байгаа юм.
2025-11-12
“Ширэнгийн хууль” үйлчилсэн өндөр барилгууд
“Орчин үеийн, шинэ, өндөр барилгууд өдрөөс өдөрт нэмэгдэж, хот хөгжиж байгаа нь сайшаалтай ч үндэсний онцлогийг шингээсэн барилгууд цөөрч, монгол архитектурын шийдэл дутагдаж буй нь анзаарагдсан. Энэ нь нийслэл хотын бусад улс орноос ялгарах үнэт чанарыг бага багаар бүдгэрүүлж байгаа юм шиг. Орчин үеийн барилгуудыг эсэргүүцэж байгаа юм биш, бага ч гэсэн Монгол үндэсний элемент, жижигхэн хээ хуар ч болов шигтгэвэл зүйтэй гэж боддог. Хийц, хэв маягаас гадна удаан хугацаанд оршин тогтнохуйц бат бөх, чанартай барилгууд барих нь маш чухал. Хүний бие эд, эсээс бүрддэг бол хот түүнтэй яг адил.
2025-11-11
Эмч нарт ч, эрх баригчдад ч хүний амь хүртээлгүй
Эрүүл мэндийн салбарын 70 мянга орчим эмч, сувилагч, асрагч, ажилчин, албан хаагч Монголын 3.5 сая хүн амд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж байна. Гэвч тэд энэ сарын 13-наас буюу нөгөөдрөөс улс орон даяар ажил хаяж, үндсэн цалингаа 3.5 сая төгрөгт хүргэхийг шаардана. Эмч, сувилагч нар эрхийнхээ төлөө, цалин хангамжаа сайжруулахаар өнгөрсөн хугацаанд цөөнгүй жагсаал, цуглаан зохион байгуулж, тэмцэж ирсэн ч энэ удаагийнх шиг шийдэмгий, нийтээрээ ажлаас гарах өргөдөл өгөхөд бэлэн гэдгээ иргэд, олон нийт, төр засагт хүртэл дуулгаж байсангүй. Гэвч ажил хаях тухай мэдэгдсэнээс нь хойш эрх баригчид тэднийг үл тоомсорлон, ажлаа хийхгүй хаа холддог юм гэсэн байр сууринаас хандаж байгааг эсэргүүцэн Монголын эрүүл мэндийн ажилтны үйлдвэрчний эвлэлийн холбоо (МЭМАҮЭХ)-ныхон өчигдөр ээлжит бусаар хуралдаж, төр засагт хатуухан хэдэн үг дайв.
2025-11-11
Нисэхийн аюулгүй ажиллагаа ба “Монголоос болгоомжил”
Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллага (ICAO)-ынхан ирэх оны дөрөвдүгээр сард Монголын иргэний нисэхийн салбарт аудитын шал¬галт хийхээр ирнэ. Энэ бол тухайн улс агаарын тээврийн салбараа хэрхэн дэмждэг, иргэний нисэхийн байгууллага нь хэр хурдтай тэлж хөгжиж байна, түүнийг дагасан навигацын үйлчилгээний хүчин чадал, техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, хүний нөөцийн чадавх нь ямар байгаа, нисэхийн удирдлагын аюулгүй ажиллагааг хангахад төрийн бодлогын түвшинд яаж анхаардаг зэргийг шалгаж, үнэлэлт дүгнэлт өгдөг маш чухал шалгалт. Үүнд бүдэрвэл нисэхийн салбарын хөгжил дэвшил 10, 20 жилээр ухардаг тул манай ИНЕГ-ынхан “амь наана, там цаана” тэвдэж яваа бололтой.
2025-11-11
