- Эхлэл
-
“Өнөөдөр”-ийн сэдэв
Үндэсний зөвлөл нэртэй үрэлгэн бүтцийн хэрэг алга
Монгол Улсын төрийн бодлого, салбарын үйл ажиллагааг залуурдаж чиглүүлэх зорилготой үндэсний зөвлөлүүд сүүлийн жилүүдэд үүргээ умартаж, зүгээр л нэг үрэлгэн бүтэц болж хувирчээ. Жил ирэх тусам төсөв, хүн хүчний хувьд ч данхайж, бүх л салбарт “үүрээ засах” боллоо. Тухайлбал, хүүхэд, залуучуудын төлөө, боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн даатгал, эдийн засгийн, нээлттэй засгийн, замын хөдөлгөөний, сансрын, хөдөө аж ахуйн, бүсийн хөгжлийн, химийн хорт бодисын гэхчлэн түмэн салбар, мянган гишүүнтэй зөвлөлүүд улсын хэмжээнд ажиллаж байна. Зөвлөмж гаргахаас өөр шидгүй эдгээр зөвлөлүүдэд жил бүр улсын төсвөөс өчнөөн зуун тэрбум төгрөг зарцуулдаг ч нүдэнд харагдаж, гарт баригдахуйц үр дүнтэй ажил тэдэнд үгүй. Санхүүгийн зарцуулалт нь ч ил тод бус, ийм нэг данхар, даварчихсан бүтцийг цөөлөх цаг болсныг иргэд, олон нийт ч шаардсаар буй юм.
2025-08-05
Гангийн “сүүдэр” газар сайгүй тусжээ
Хэт халалт, үер, усны аюул, газар хөдлөлт, хар салхи зэрэг байгалийн аюулт, гамшигт үзэгдэл дэлхийн бөмбөрцгийн хаа саагүй тохиож, улс орнуудыг хөгжингүй, хөгжил буурай гэж ялгалгүй сандаргаж байна. Энэ оны тавдугаар сараас хойш гэхэд гэнэтийн аадар, далайн хар салхинаас үүдэлтэй үер, хуурайшилтаас улбаатай түймэр хүн төрөлхтөнд асар их хэмжээний хор хохирол учруулсныг Дэлхийн цаг уурын байгууллагаас анхааруулаад, улс орнуудыг байгалийн давагдашгүй хүчин зүйлд бэлтгэлтэй, сэрэмжтэй байхыг сануулсаар буй.
2025-08-04
Татвар төлөгчдийн мөнгөөр тансаглах жишиг
Монгол Улсын 21 аймгийн нэг болох Увсын 100 жилийн ойн баярыг тэмдэглэх арга хэмжээний хүрээнд цэнгэлдэх орчмынх нь цахилгааны асуудлыг шийдэхээр Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн өөрийн мэдлийн багцаас хоёр тэрбум төгрөг гаргуулснаа ихэд сайрхжээ. “Хуучаа ярих гээд хулгайгаа дэлгэв” гээч нь болов. Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хувьд тэрбээр салбарынхаа тухайлсан асуудлуудыг шийдэх зорилгоор эзэмшдэг сайдын багц зардалтай. Гэвч тус нутгийнхан бусдаасаа ямар давуу эрхтэй болоод гурван өдөр наадамлах эрчим хүчний хэрэгцээг нь хүртэл татвар төлөгчдийн мөнгөөр шийдвэрлэж өгөх үүрэг хүлээдэг билээ.
2025-08-01
Хууль, дүрэмгүй сүм хийдүүд
Аглаг бүтээлийн хийдийн үйл ажиллагааг хэн, хэрхэн цааш нь үргэлжлүүлэх вэ гэх асуудал сөхөгдөхийн зэрэгцээ шашин номын үйл хэргийг тасалдуулах вий гэх санаа зовнил сүсэгтэн олны сэтгэлийг чилээх болжээ. Бурханч лам Г.Пүрэвбат тэнгэрт дэвшсэнээс жилийн дараа буюу өдгөө тухайн сүм хийдийгөмчлөх, эзэмших эрхийн асуудал олон нийтийн анхааралд өртөж, гэр бүлийнхэн нь болон шавь нар, хийдийн Удирдах зөвлөлийн гишүүдийн ярилцлага, мэдэгдэл хэвлэлээр хөвөрч байна.
2025-07-31
СӨХ нь хүчрээгүй оршин суугчдыг хуулиар хүмүүжүүлэх оролдлого
“Монголчууд хэзээ нэг жинхэнэ утгаараа хотжих юм бол доо. Нийтийн эрх ашгийн үүднээс ямар ч шаардлага тавьсан оршин суугчид хүлээж авдаггүй. Зөвхөн хар амиа л боддог. Ямар нэг асуудал гарахаар хамгийн түрүүнд СӨХ руу дайрч, чичлэх хэрнээ өөрсдөө үүрэг, хариуцлагаа огт ухамсарладаггүй” хэмээн “Нарлаг өргөө” СӨХ-ны гүйцэтгэх захирал халаглан ярилаа. Төв цэнгэлдэх орчмын энэхүү хотхон дөрвөн блок бүхий нийт 252 айлынх, найман цахилгаан шаттай хэрнээ лифтчингүй, дундаа хоёр цэвэрлэгчтэй, контор нь хаа байсан Шар хаданд байрладаг гэхчлэн асуудал ихтэй. Гэвч энэ бүх асуудлын дотроос хамгийн хэцүү нь оршин суугчдын амин хувиа хичээсэн хандлага, түрээслэгчдийн “хоноцын” сэтгэл гэнэ.
2025-07-29
“Тэрбум мод”-ны тоо гүйцээх хийрхэл
Монголын байгаль орчны иргэний зөвлөлийн Удирдах зөвлөлийн гишүүн, судлаач, доктор С.Амгаланбаатар “Монголчууд модны экологийн үнэ цэн, үйлчлэлийг их ярьдаг. Нэг ширхэг мод амьдралынхаа туршид төдөн сая төгрөгөөр үнэлэгдэхүйц хүчилтөрөгч ялгаруулж, төчнөөн хэмжээний усыг эргэлтэд оруулна гэхчлэн маш нарийн тооцоо, статистик дурдаад, бие биедээ мод тарихыг дуу нэгтэй уриалдаг. Гэхдээ энэ нь тийм ч амар зүйл биш. Мод ийм их хэмжээний үйлчлэл үзүүлэхийн тулд эхлээд амжилттай ургах, дараа нь урт удаан амьдрах ёстой. Үүний тулд эхний жилүүдэд тасралтгүй арчилж, бөөцийлөх шаардлагатай, мөн тэр хэмжээгээр “их”-ийг өгөх ёстой. Бид “Мод бол ус цэвэршүүлэгч, үйлдвэрлэгч” гэдэг. Гэхдээ тэр амьдралынхаа эхний үеүдэд ус хэрэглэгч гэдгийг мартаж болохгүй. Тиймээс хаа хамаагүй, таарсан газартаа мод, бут тарих нь үр дүнгүй. Аливаа газарт мод тарихдаа анхаарах хамгийн чухал зүйл нь нэгдүгээрт, усны хангамж, хоёрдугаарт, бүс нутгийн хөрс, уур амьсгалын онцлог” хэмээн анхааруулж, захиж байв.
2025-07-28
Нэгдэлд бус, задралд замчлах нутгийн зөвлөл
“Нутгийн зөвлөл” гэсэн нэршилтэй байгууллагууд 1990-ээд оны эхэн үеэс үүссэн бөгөөд өдгөө Монголд 21 аймаг, 330 сум бүр томоохон хот суурин газарт төлөөлөл бүхий өөрийн гэсэн нутгийн зөвлөлтэй. Нэг сумаас л гэхэд хэд хэдэн хот, суурин газарт зэрэгцсэн үйл ажиллагаа явуулж буй нутгийн зөвлөл байдгаас харахад энэхүү албан бус сүлжээний бараг хязгааргүй гэж хэлж болохоор “нийгмийн сүлжээний матриц” үүсэх боломжтой байна” хэмээн антропологич Ш.Туяагийн “Нутгийн зөвлөл ба албан бус улс төрийн хүч” судалгаанд онцолжээ.
2025-07-25
“Багануур” ХК-ийг багалзуурдах ажиллагааг Ц.Сандаг-Очир санаачилсан уу
“Багануурын уурхайн үйл ажиллагаа нэг минут зогсоход л Улаанбаатар хот гал алдана. Тиймээс “Багануур” ХК-ийн олон жил хуримтлагдсан алдагдлыг бууруулах, уурхайчдынхаа эрх ашгийг хамгаалахын төлөө би тууштай ажиллана” хэмээсээр УИХ-ын хоёр ч сонгуульд ялалт байгуулсан Ц.Сандаг-Очир гишүүн 1200 орчим уурхайчны итгэлийг хөсөрдүүлж орхив.
2025-07-23
Ипотекийн зээлтэй иргэдийг хоёрхон компанийн “хоол болгох” нь
Ипотекийн зээл бол дундаж амьдралтай өрх, гэр бүлүүдэд ус, агаар мэт хэрэгтэй, утаанаас ангижрах зорилготой улс орны хувьд ч хумьж болохгүй бодлого. Гэвч сүүлийн жилүүдэд ипотек тойрсон маапаан, арилжааны банкнуудын хүлээгдэл, залхаан цээрлүүлэлт утгаа алдаж, иргэдийн стресс бухимдлын гол шалтгааны нэг болоод буй. Ипотекийн зээл горилогчдын зовлон зүдгүүр багадаагүй атал дахиад нэг нэрмээс, санхүүгийн дарамт иргэдийн нуруунд үүрүүлэх болсон нь даатгалын шинэ журам юм.
2025-07-22
Асаргаа, эмчилгээнээс адлагдсан ахмадууд
Монгол Улсын нийт хүн амын 10 гаруй хувийг ахмад настан эзэлж байна. Ахмад настны тухай хуульд 60, түүнээс дээш настай эрэгтэй, 55 ба түүнээс дээш настай эмэгтэйг ахмад хэмээн тодорхойлж буй. Өнгөрсөн оны статистик мэдээллээс үзэхэд манай улсад 55, түүнээс дээш настай нийт 476 653 хүн бүртгэлтэй байна. Сүүлийн жилүүдэд төрөлт буурч, эсрэгээрээ ахмад настны эгнээ тэлж буй. Ахмад үеийнхний эрүүл мэнд, хөдөлмөр эрхлэлт, эдийн засаг, сэтгэл зүйн асуудалд анхаарах цаг болсныг илтгэсээр. Ганцхан жишээ хэлэхэд, манай улсад 60, түүнээс дээш насныхны нийт хүн амд эзлэх хувь 2015 онд 6.4 байсан бол 2030 онд 11.9, 2050 он гэхэд 21.1-т хүрэх магадлалтай байгааг “Ахмад настны нийгэм, улс төрийн оролцоо” 2022 оны судалгааны тайланд дурджээ. Энэ хэрээр нийгмийн халамж, эрүүл мэндийн салбарынхан хүндхэн ачаа үүрэх нь.
2025-07-21
Улсын сургуулиудыг эцээж, хувийнхныг “угжих” эсэргүү бодлого
Монголд эдүгээ баян, хоосны ялгаа, тэгш бус байдал хамгийн их гаарсан салбар бол боловсрол. Тэр дундаа ерөнхий боловсролын сургуулиудад тэгш бус байдал бий болоод олон он элээв. Боловсролын хүртээмжгүй байдал яагаад ингэтлээ газар авав гэдгийг нийтээр мэддэг хэрнээ үүнтэй эвлэрсэн нь харамсалтай. Энэ бүхэн боловсрол төлбөртэй болж, хэн дуртай нь үнэ тогтоодог болсонтой шууд холбоотой шүү дээ. Төрийн унхиагүй, харалган бодлого, шийдвэрийн нөгөө талд хувийн хэвшлийнхэн боловсролыг хэдийн бизнес болгож, зөвхөн мөнгөтэй айлын хүүхдүүд л чанартай боловсрол эзэмшдэг харгис нийгмийг бүтээчихсэн.
2025-07-09
Сайжруулсан түлшний үйлдвэрүүдийг хагас коксын “агуулах” болгож царцаах замыг засжээ
“Хятадаас 226 тэрбум төгрөгөөр ганцхан өвөл хэрэглэх түлш худалдан авч байхаар хагас коксын үйлдвэр барьсан нь дээргүй юү” гэх байр суурийг цөөнгүй хүн илэрхийлж байна. Инженер, технологийн салбарт ойр гэгдэх УИХ-ын нэр бүхий гишүүд ч ингэж ярьж буй. Мөн “Тавантолгой түлш”-ийн үйлдвэрийн нөөц, хүчин чадалд тулгуурлаад шинэ төрлийн бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэх боломжтойг ч сануулах, зөвлөх хүн олон. Биднийг ийн буруу, зөвийг хэлэлцэж, элдэв санал, шүүмжлэл дэвшүүлэх зуурт хагас коксын үйлдвэр байгуулах ажлыг холбогдох байгууллагууд хэдийн эхлүүлжээ.
2025-07-08
Бонд хэмээх бодлогогүй “тоглоом”
Нийслэл хот 2024 онд дотоодын зах зээлээс 1.5 жилийн хугацаатай, дунджаар 13 хувийн хүүтэй нийт 798.3 тэрбум төгрөгийн бонд босгоод, түүгээрээ зам засвар, арчилгаа, батарей хуримтлалын станц барих төсөлд зарцуулахаар төлөвлөсөн нь Өрийн удирдлагын тухай хуультай нийцээгүй гэж Үндэсний аудитын газар дүгнэжээ. Дээрээс нь өнгөрсөн жилийн сүүлчээр гадаадын зах зээлээс босгосон 500 сая ам.долларын үнэт цаасаа арилжааны банкуудад байршуулж, бондын эх үүсвэрээ ашиглаж ч амжаагүй байтал 5.7 тэрбум төгрөгийн хүүгийн алдагдалд орсон тухай мэдээллийг аудитынхан илчлэв. Хотын захирагч Х.Нямбаатар энэ мэтийг “Худал мэдээлэл” гэж нийгмийн сүлжээгээрээ уйгагүй няцааж буй ч өнөөх “худал” мэдээллийг нь сэтгүүлчид бид биш, УИХ-ын гишүүд, Үндэсний аудитынхан дэлгээд байна.
2025-07-07
Хариуцлагагүйн зуд дагуулсан “ДЦС-3”-ын осол буюу цахилгаан, дулаангүй өвөлжих аюул
Монгол Улсын хүн амын тэн хагасаас илүү нь амьдран суудаг нийслэл Улаанбаатар хотод эрчим хүчний доголдол, хангамжтай холбоотой гамшгийн онцгой нөхцөл байдал хэдийн нүүр¬лэчхээд байна. “Дулааны цахилгаан станц-3” ТӨХК-д өн¬гөрсөн сарын эхээр гарсан ослын улмаас нийслэлчүүдийг цахилгаан, дулаанаар тасралтгүй, найдвартай хангах үүрэг хүлээсэн гол байгууллага нь нийт хүчин чадлынхаа дөрөвний нэг буюу 25 хувийг алдчихсан.
2025-07-03
Ургацын талбайд туссан улс төрийн хар сүүдэр
Сонгууль угтаж, сонгогчдод таалагдах зорилгоор гаргасан бодлогогүй, мугуйд ганцхан шийдвэр улс орон, нийтийн эрх ашиг, салбарын хөгжилд ямар их хор хохирол учруулдгийн бодитой жишээ нь Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль болов. УИХ, Засгийн газар өвөлжилт, хаваржилтын хүндрэлтэй холбогдуулан малчид, хөдөө, орон нутгийн иргэдийн амьжиргааг дэмжих, хямд үнэтэй гурил, тэжээлээр хангах зорилгоор одоогоос жил гаруйн өмнө буюу парламентын сонгууль болохоос хоёрхон сарын наана ийм хууль баталж, эдгээр бүтээгдэхүүнийг гаалийн татвараас чөлөөлсөн юм.
2025-07-02
ЮНЕСКО морин уралдааныг бүртгэлээ гээд монгол хүүхдийн амь үнэгүйдэх ёсгүй
Арав хүрэхгүй хоногийн дараа Улсын баяр наадам болно. Өдийд хурдан морины уяа сойлго таарч, унаач хүү, хүлэг хоёр нэг нэгэндээ ээнэгшин дассан байх учиртай үе. Гэвч нохойн дуу ойртсон эл өдрүүдэд цахим орчинд “Унаач хүүхэд авна. Сэргэлэн цовоо, жин багатай байх хэрэгтэй. Цалин 800 мянга, нэг сая, 1.5 сая төгрөг, утасны дугаар...” гэсэн зарууд цөөнгүй байгаа нь санаа зовоох асуудлын нэг мөнөөсөө мөн билээ.
2025-07-01
60 жилийн түүхтэй вакцинд итгэхгүй, “жалганы үзэл”-ээр эсэргүүцсээр л байх уу
Одоогоос 11 жилийн өмнө манай улс улаанбурхан өвчнийг устгасан хэмээж, ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсээс 2014 оны зургаадугаар сарын 26-нд гэрчилгээ гардаж байлаа. Тухайн үед Монгол Улс энэхүү түүхэн амжилтаараа 60 жилийн түүхтэй вакцинд итгэхгүй, “жалганы үзэл”-ээр эсэргүүцсээр л байх уу БНСУ, Австрали, Макао зэрэг оронтой эн зэрэгцэж, нэг хэсэг ёстой л “од” болсон доо. Гэвч халд¬варт өвчнийг ялан дийлэх тийм ч амар биш гэдгийг өнгөрсөн цаг хугацаа бидэнд хангалттай харуулав.
2025-07-01
